Endoprotezoplastyka

Według WHO zabieg wszczepienia endoprotezy biodra to jedna z procedur chirurgicznych o najwyższej skuteczności, jeśli chodzi o poprawę funkcji i zniesienie bólu.

Kiedy zawodzi leczenie nieoperacyjne choroby zwyrodnieniowej biodra, narasta ból, sztywność stawu i trudności w poruszaniu się, lekarz może zaproponować leczenie operacyjne, polegające na założeniu endoprotezy stawu biodrowego. Stosuje się je zwykle w przypadku choroby zwyrodnieniowej, ale także w przypadku zmian pourazowych czy chorób reumatycznych. Endoprotezoplastyka stawu biodrowego polega na wymianie głowy kości udowej na metalową lub ceramiczną, osadzoną na trzpieniu endoprotezy oraz wymianie panewki na polietylenową lub ceramiczną. Panewka osadzona może być w specjalnej metalowej czaszy. Elementy endoprotezy mogą być montowane przy użyciu cementu kostnego lub bezpośrednio osadzane w kości. Zależy to od stanu kości w miejscu założenia. Zabieg operacyjny trwa ok. 1 -2 godziny. Zależy to od sposobu montowania endoprotezy i warunków miejscowych.

 

RODZAJE ENDOPROTEZ:

Stosowane obecnie endoprotezy możemy podzielić:
Ze względu na zakres wymiany stawu na:

Endoprotezy całkowite (totalne), gdzie wymieniana jest zarówno panewka jak i głowa kości udowej

Endoprotezy połowicze – wymieniana jest tylko głowa kości udowej, stosowane w przypadku złamań u ludzi starszych.

Ze względu na sposób mocowania w kości na:

Endoprotezy bezcementowe, mocowane bezpośrednio w kości. Panewka jest mocowana na wcisk (press-fit) lub wkręcana. Czasem dla poprawy stabilności panewka mocowana jest dodatkowo śrubami. Trzpień jest mocowany na zasadzie wklinowania w kanale kości udowej. Panewka składa się z czaszy metalowej i wkładki (polietylenowej lub ceramicznej). Trzpień zakończony jest stożkiem, na którym mocowana jest głowa (metalowa lub ceramiczna). Panewka i trzpień pokryte są warstwą porowatego tytanu, w którą przerasta kość, zapewniając stabilność połączenia implantu z kością. Czasem porowaty tytan pokryty jest dodatkowo warstwą hydroksyapatytu, mającym ułatwiać przerastanie kości. Endoprotezy bezcementowe zakładane są w przypadku dobrej jakości tkanki kostnej. U osób młodszych z bardzo dobrą jakością kości zakładane są protezy z tzw. krótkim trzpieniem (trzpień przynasadowy) umożliwiającym bardziej oszczędne wycięcie kości. Zaletą protez bezcementowych jest: 1) krótszy czas operacji, 2) większa oszczędność kości pacjenta, 3) większy wybór elementów ciernych (artykulacji), w tym, tych podlegających mniejszemu zużyciu. Wadą natomiast jest: 1) większe ryzyko migracji implantu w kości, 2) większe ryzyko złamań wokół implantu.

Endoprotezy cementowane, mocowane za pomocą cementu kostnego. Panewka jest najczęściej polietylenowa bezpośrednio cementowana w panewce kostnej. Trzpień metalowy jest cementowany w jamie szpikowej. Zaletą protez cementowanych jest: 1) pewne, pierwotne mocowanie w kości dające często lepszy wczesny efekt przeciwbólowy, 2) mniejsze ryzyko złamań wokół endoprotezy. Wadą natomiast jest: 1) możliwość pękania z czasem warstwy cementowej, 2) trudności w usunięciu warstwy cementu podczas wymiany zużytej czy obluzowanej endoprotezy. Czasem jeden element endoprotezy mocowany jest z użyciem cementu, a drugi bezcementowo. Jest to tzw. endoproteza hybrydowa.

Średnie wyniki leczenia z użyciem endoprotezy bezcementowej i cementowanej są podobne. Wybór rodzaju endoprotezy cementowanej czy bezcementowej zależy od stanu kości i aktywności pacjenta. U osób mniej aktywnych i ze słabą kością stosuje się raczej protezy cementowane. U osób bardziej aktywnych z mocniejszą kością raczej protezy bezcementowe.

Różne mogą być też powierzchnie cierne endoprotezy (artykulacja). Panewka lub wkładka panewki wykonana może być z polietylenu. Zaletą polietylenu jest większa elastyczność i amortyzacja. Wadą jest większa ścieralność, średnio ok. 0,1 – 0,2 mm na rok. Obecnie produkowany polietylen ma mniejszą ścieralność dzięki nowym technologiom np. stabilizacja polietylenu witaminą E. Wkładka ceramiczna ma znacznie mniejszą ścieralność. Wadą ceramiki jest jej kruchość i możliwość pęknięcia, bardzo mała elastyczność czy czasem słyszalne skrzypienie. Obecnie produkowana ceramika jest dużo bardziej odporna na pęknięcia niż dawniej. Obecnie wprowadzany jest też do użytku poliuretan. Zaletą są właściwości mechaniczne najbardziej zbliżone do naturalnej chrząstki, wadą wyższa ścieralność od ceramiki, ale mniejsza niż polietylenu.

Głowa endoprotezy może być wykonana z metalu lub z ceramiki. Głowa metalowa daje większe zużycie polietylenu. Czasem stosowane są głowy metalowe o podwyższonej gładkości w celu mniejszego zużycia polietylenu. Głowa ceramiczna daje mniejsze zużycie, ale jest większe ryzyko jej pęknięcia.

Film z animacją endoprotezoplastyki stawu biodrowego: ORTHOinfo