Najlepiej program rehabilitacyjny rozpocząć już przed zabiegiem operacyjnym. Ważna jest nauka bezpiecznych technik wczesnego usprawniania związanych z takimi czynnościami jak wstawanie z łóżka, wstawanie z krzesła, prawidłowe chodzenie z użyciem kul, laski czy balkonika. Wszystkie przyrządy pomocnicze dobrze jest również dobrać wcześniej. Dobrze, jeśli w nauce i ćwiczeniach przedoperacyjnych uczestniczy też osoba bliska, która pomagać będzie pacjentowi w powrocie do zdrowia po wypisie ze szpitala.

Wskazane jest jak najwcześniejsze rozpoczęcie ćwiczeń przeciwzakrzepowych w łóżku: napinanie mięśni łydek, ud, pośladków, unoszenie pośladków w łóżku. Ćwiczenia te kontynuujemy przez cały okres pobytu w szpitalu i dalej w domu do osiągnięcia pełnej aktywności (Ryc.1).

Wczesne uruchomienie i pionizacja pacjenta ma zasadnicze znaczenie w uniknięciu powikłań. Czas jego rozpoczęcia zależy od indywidualnej reakcji pacjenta na znieczulenie, podawane leki i tolerancję bólu. Pacjent rozpoczynając chodzenie może zwykle w pełni obciążać kończynę operowaną. Kule czy balkonik służą jedynie poprawie poczucia równowagi i bezpieczeństwa pacjenta. Jeśli pacjent odczuwa ból przy pełnym obciążaniu jest zachęcany do obciążania kończyny operowanej w stopniu niepowodującym dolegliwości.

Pacjent zaczyna usprawnianie od ćwiczeń poprawnego wstawania z łóżka i krzesła. (Ryc. 2, 3, 4)

Ryc. 3 – przez pierwsze tygodnie po zabiegu podczas wstawania z pozycji siedzącej wysuń kończynę operowaną nieco do przodu. Unieś się do góry na zdrowej nodze przytrzymując się balkonika

Ryc. 4 – Siadanie na krześle – Cofnij się tyłem, aby poczuć brzeg krzesła z tyłu kolana nieoperowanego. Uchwyć rękami podparcie krzesła i opuść się siadając na krześle.

Ryc. 5 – Rehabilitant demonstruje chód „pięta-palce” z kulą w ręce po przeciwnej stronie do operowanego biodra.

A – Faza wykroku z dostawieniem pięty.

B – Faza zakroczna kończąca się na palcach

Ryc. 6

A – Wchodzenie po schodach
Należy trzymać poręcz schodów jedną ręką, a kule drugą.
Postaw kończynę nieoperowaną na stopniu wyżej, następnie dostaw kulę i operowaną kończynę.

B – Schodzenie ze schodów
Należy trzymać poręcz schodów jedną ręką, a kule drugą.
Postaw kończynę operowaną na stopniu poniżej, następnie dostaw kulę i nieoperowaną kończynę.

Ryc. 7- W pierwszych 2 tygodniach po zabiegu należy układać kończynę w pełnym wyproście kolana operowanego podkładając wałek z ręcznika pod kostkami. Zapobiega to utrwaleniu się przykurczu kolana w zgięciu.
Nie należy leżeć dłużej z podłożonym wałkiem pod kolanem!

Ryc. 8 – Ćwiczenia prostowania kolana.
Po podłożeniu wałka pod kolano (tylko na czas ćwiczeń!) unosimy stopę do góry i napinamy mięśnie uda.
Przytrzymujemy napięcie mięśni przez 5 sekund. Powtarzamy 10-30 razy kilka razy dziennie.

Ryc. 9 – Ćwiczenia czynne zgięcia i wyprostu kolana.
Zginamy kolano operowane i ciągniemy piętę w kierunku pośladka. Przytrzymujemy napięcie mięśni przez 5 sekund. Następnie prostujemy kolano. Powtarzamy 10-30 razy kilka razy dziennie.

Ryc. 10 – Ćwiczenia czynne zgięcia i wyprostu kolana na krześle.
Zginamy kolano operowane i ciągniemy piętę pod siedzisko krzesła. Przytrzymujemy napięcie mięśni przez 5 sekund. Następnie prostujemy kolano, również przytrzymując napięcie mięśni przez 5 sekund. Powtarzamy 10-30 razy kilka razy dziennie.

Ryc. 11 – W przypadku obrzęku kończyny operowanej należy podłożyć poduszkę lub koc, aby unieść ją wyżej. Należy pamiętać o wyprostowaniu kolana. Dodatkowo można obłożyć kończynę zimnym okładem.

Ryc. 12 – W niedługim czasie po zabiegu najbezpieczniejszym i najwygodniejszym sposobem pochylania się w celu podniesienia przedmiotów z podłogi jest wyprostowanie do tyłu kończyny operowanej.